Inhoudsopgave
Abraham de Haen

Inleiding

'Opdat de waarheid klaar in uwe teekning speel'.*
Abraham de Haen (1707-1748) zou rechtsgeleerde worden, maar tekende liever kastelen en dorpen. Toen hij bij 'den
deftigen tekenmeester' Cornelis Pronk (1691-1759) in de leer kwam trokken ze samen het land door en legden vast
hoe het er werkelijk uit zag. De Haen beheerde een verzameling tekeningen, die als zodanig niet meer bestaat. Maar in
musea en archieven is er nog heel wat van terug te vinden. Bovendien gebruikte Andries Schoemaker (1660-1735) de
tekeningen in de manuscripten die hij van de verschillende provincies maakte en drukte Isaäc Tirion er honderden af
in de negendelige serie Het Verheerlijkt Nederland (1745-1774).

De Haen had grote belangstelling voor de geschiedenis van zijn land. Hij las er veel over en op reis maakte hij
aantekeningen van de kastelen die hij bezocht. Er zijn van hem twee handschriften bewaard gebleven. Het ene bestaat
uit aantekeningen op ingeplakte vellen en in de marge van een exemplaar van Ludolf Smids' Schatkamer, dat zich in
de bibliotheek van het Rijksmuseum in Amsterdam bevindt. Het andere, met als opschrift Naam-Lyst, bestaat uit een
verzameling bijeengebonden vellen in het Stadsarchief en Atheneumbibliotheek te Deventer. Van beide handschriften
is een uitgebreide beschrijving en de volledige transcriptie opgenomen.

Daarnaast was De Haen een in zijn tijd zeer gewaardeerd dichter. Al op zijn 16e werd een gedicht van hem afgedrukt.
Tijdens zijn leven verschenen er nu en dan gedichten van hem in diverse publicaties, waaruit ook zijn politieke
betrokkenheid blijkt. Na zijn dood heeft een nicht zijn dichtwerken verzameld en doen uitgeven. In 'Tekenlessen'
komen De Haen's teken- en dichtkunst samen. Het begint zo:

Gy, die vermaak schept in het teekenen naar 't leven!
Gy, die Gezichten maalt van huizen, dorp of stad!
Neem onze les in dank, die wy u willig geeven:
Ik zelf heb menigmaal daarvan veel nuts gehad.

Bij mijn onderzoek naar een aantal aspecten van leven en werk van Abraham de Haen hebben velen mij geholpen,
zowel particulieren als medewerkers van verschillende archiefinstellingen. Sommigen worden bij het betreffende
onderdeel genoemd. Anderen blijven ongenoemd, ook omdat het vaak al jaren geleden is dat ik hiermee bezig was.
Maar voor iedereen geldt mijn oprechte dank voor hun medewerking.

Bert Kolkman.

* Regel uit 'Tekenlessen', in Herderszangen en Mengeldichten van Abraham de Haen, 1751, p. 137-140.